چطور یک ایده‌ی ساده می‌تواند به یک فناوری پیشرفته بدل شود؟ یا چطور یک شرکت می‌تواند از دل تحقیقات علمی، محصولاتی بسازد که بازار را متحول کند؟ برای پاسخ دادن به این سوال‌ها باید به شرکت‌های دانش بنیان اشاره کرد. شرکت‌هایی که با تکیه بر علم و نوآوری، به نوعی، به دنبال حل مسائل پیچیده و ایجاد تغییرات بزرگ هستند.
اما آیا همه این شرکت‌ها مشابه هم هستند؟ یا ممکن است تفاوت‌هایی بین شرکت‌های دانش بنیان وجود داشته باشد؟ در این مقاله، به بررسی تفاوت شرکت های دانش بنیان نوع ۱ و ۲ می‌پردازیم. همچنین، توضیح خواهیم داد که چگونه انواع تسهیلات مانند وام دانش بنیان به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در مسیر تحقیق و توسعه و تجاری‌سازی محصولاتشان گام بردارند.
شرکت دانش بنیان چیست؟
شرکت‌های دانش بنیان به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که فعالیت اصلی آن ها بر مبنای علم و فناوری است. این شرکت‌ها تلاش می‌کنند با استفاده از نوآوری‌های علمی، محصولات و خدماتی را به بازار معرفی کنند که ارزش افزوده بالایی داشته باشند. آن ها به‌جای تکیه‌ی صرف بر منابع طبیعی، بر دانش و فناوری تمرکز دارند تا مشکلات پیچیده موجود را حل کنند و راه‌حل‌های نوآورانه ایجاد کنند.
این شرکت‌ها معمولاً در زمینه‌های تحقیق و توسعه (R&D) فعالیت دارند و به دنبال تولید فناوری‌های جدید هستند. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به تولید داروهای نوترکیب، تجهیزات پزشکی پیشرفته، نرم‌افزارهای نوین و فناوری‌های انرژی پاک اشاره کرد.
یکی از حمایت‌هایی که به شرکت‌های دانش بنیان تعلق می‌گیرد، ارائه‌ی تسهیلات شرکت دانش بنیان است که صندوق نوآوری شریف هم این تسهیلات را در اختیار شرکت‌ها می‌گذارد. این تسهیلات به شرکت‌ها کمک می‌کند تا به سرعت در مسیر تحقیق و توسعه و تجاری‌سازی محصولات خود گام بردارند و در نهایت به نوع ۱ تبدیل شوند.
معیارهای دسته‌بندی شرکت‌های دانش بنیان
برای دسته‌بندی شرکت‌های دانش بنیان از چند معیار کلیدی استفاده می‌شود که شامل موارد زیر هستند:
۱. سطح فناوری:
یکی از مهم‌ترین وجه تفاوت شرکت های دانش بنیان نوع ۱ و ۲ در سطح فناوری است. شرکت‌های نوع ۱ معمولاً از فناوری‌های پیشرفته‌تر و نوآورانه‌تری استفاده می‌کنند.
۲. نوع محصول:
محصولات تولیدی توسط شرکت‌ها نیز در دسته‌بندی آنها نقش دارند. شرکت‌های نوع ۱ معمولاً به تولید محصولات با تکنولوژی پیچیده‌تری می‌پردازند.
۳. سابقه فعالیت:
سابقه فعالیت در صنعت یکی دیگر از تفاوت‌های مهم است. شرکت‌های نوع ۱ عموماً سابقه بیشتری دارند و از این رو دسترسی به منابع مالی بیشتری دارند.
۴. وضعیت مالی:
وضعیت مالی شرکت‌ها می‌تواند بر نوع دسته‌بندی آنها تأثیر بگذارد. شرکت‌های نوع ۱ معمولاً از سرمایه و منابع مالی بیشتر و حمایت‌های بیشتری بهره‌مند می‌شوند.
شرکت دانش بنیان نوع ۱ چیست؟
شرکت‌های دانش بنیان نوع ۱ به شرکت‌هایی اطلاق می‌شود که در آن ها فناوری‌های پیشرفته و نوآورانه به‌کار رفته و این شرکت‌ها معمولاً در مراحل بالاتر تحقیق و توسعه قرار دارند. این شرکت‌ها به‌طور خاص در زمینه‌های علمی و فناورانه که نیاز به تحقیق و توسعه بیشتری دارند، فعالیت و محصولاتی با فناوری‌های پیچیده و نوآورانه تولید می‌کنند.
شرایط و ویژگی‌ها
برای اینکه یک شرکت به عنوان شرکت دانش بنیان نوع ۱ شناخته شود، باید شرایط خاصی را دارا باشد:
- سطح بالای فناوری: این شرکت‌ها معمولاً به‌کارگیری فناوری‌های نوین و پیشرفته را در دستور کار خود دارند.
- مراحل پیشرفته تحقیق و توسعه: شرکت‌های نوع ۱ در مراحل بالاتر تحقیق و توسعه محصولات خود قرار دارند و بیشتر به نوآوری‌های علمی توجه می‌کنند.
- توانایی تجاری‌سازی محصولات: این شرکت‌ها در کنار تحقیق، توانایی تجاری‌سازی فناوری‌های جدید خود را دارند و از این طریق می‌توانند به بازارهای جدید وارد شوند.
نوع محصولات مشمول
محصولات تولیدی شرکت‌های نوع ۱ معمولاً شامل فناوری‌های پیشرفته و نوین مانند:
- داروهای نوترکیب
- تجهیزات پزشکی پیشرفته
- نرم‌افزارهای پیچیده
- فناوری‌های انرژی پاک
تسهیلات اختصاصی
یکی از بزرگ‌ترین مزایای شرکت‌های دانش بنیان نوع ۱، دسترسی به تسهیلات ویژه است که می‌تواند شامل:
- وام‌های دانش بنیان
- معافیت‌های مالیاتی
- حمایت‌های مالی در مراحل تحقیق و توسعه
- دسترسی به منابع مالی خارجی و داخلی
شرکت دانش بنیان نوع ۲ چیست؟
شرکت‌های دانش بنیان نوع ۲ به آن دسته از شرکت‌ها گفته می‌شود که فعالیت‌های آن ها معمولاً در سطحی پایین‌تر از شرکت‌های دانش بنیان نوع ۱ قرار دارد، اما همچنان مبتنی بر دانش و فناوری هستند. این شرکت‌ها ممکن است از فناوری‌های پیشرفته استفاده کنند، اما سطح توسعه و پیچیدگی آن ها کمتر از شرکت‌های تفاوت شرکت های دانش بنیان نوع ۱ و ۲ است.
ویژگی‌ها و شرایط
برای اینکه یک شرکت به عنوان شرکت دانش بنیان نوع ۲ شناخته شود، باید ویژگی‌هایی داشته باشد که شامل موارد زیر است:
- فناوری‌های کمتر پیشرفته: این شرکت‌ها معمولاً از فناوری‌های موجود و رایج‌تر استفاده می‌کنند که ممکن است نسبت به فناوری‌های نوع ۱ کمتر پیچیده باشند.
- مرحله تحقیق و توسعه در مراحل اولیه‌تر: شرکت‌های نوع ۲ معمولاً در مراحل ابتدایی تحقیق و توسعه هستند و بیشتر بر روی بهبود فناوری‌های موجود تمرکز دارند.
- تمرکز بر نیازهای بازار: این شرکت‌ها ممکن است بیشتر به نیازهای بازار و بهبود فرآیندهای موجود توجه کنند تا اختراعات و نوآوری‌های علمی جدید.
مشوق‌های حمایتی
شرکت‌های دانش بنیان نوع ۲ نیز از مشوق‌ها و تسهیلات خاص خود بهره‌مند می‌شوند، از جمله:
- وام‌های کم بهره و تسهیلات مالی برای تحقیق و توسعه
- معافیت‌های مالیاتی به مدت معین
- حمایت‌های دولتی برای بهبود فناوری و فرآیندهای موجود
- دسترسی به مشاوره‌های فنی و تجاری جهت کمک به بهبود و توسعه محصولات
این مشوق‌ها به شرکت‌های نوع ۲ کمک می‌کند تا بتوانند فرآیند تحقیق و توسعه خود را ادامه دهند و محصولات خود را به بازار عرضه کنند. یکی از تسهیلات مهمی که به این شرکت‌ها کمک می‌کند، تسهیلات لیزینگ محصولات دانش بنیان است که شرایط مناسبی برای تأمین مالی پروژه‌های تحقیقاتی و تجاری‌سازی محصولات ایجاد می‌کند.
جدول مقایسه‌ای تفاوت شرکت های دانش بنیان نوع ۱ و ۲
| معیار | شرکت‌های دانش بنیان نوع ۱ | شرکت‌های دانش بنیان نوع ۲ |
| میزان فناوری | استفاده از فناوری‌های پیشرفته و نوآورانه | استفاده از فناوری‌های کمتر پیچیده و موجود |
| سطح بلوغ محصول | محصولات در مراحل پیشرفته تحقیق و تجاری‌سازی | محصولات معمولاً در مراحل ابتدایی تحقیق و توسعه هستند |
| دسترسی به تسهیلات | دسترسی بیشتر به تسهیلات مالی و حمایتی | دسترسی محدودتر به تسهیلات و حمایت‌ها |
| مالیات و گمرک | معافیت‌های گسترده مالیاتی و گمرکی | معافیت‌های کمتر و محدودتر در زمینه مالیات و گمرک |
| معافیت‌ها | بهره‌مندی از معافیت‌های بیشتر در زمینه‌های مختلف | معافیت‌های محدودتری در برخی زمینه‌ها |
| شرایط ارزیابی | ارزیابی دقیق‌تر و جامع‌تر در مراحل مختلف فعالیت | ارزیابی‌های ساده‌تر و در سطح ابتدایی‌تر |
مزایای عضویت در هر نوع از شرکت‌های دانش بنیان
مزایای شرکت‌های دانش بنیان نوع ۱:
- دسترسی به تسهیلات ویژه
- معافیت‌های مالیاتی و گمرکی
- حمایت‌های دولتی
- دسترسی به شبکه‌های بین‌المللی
مزایای شرکت‌های دانش بنیان نوع ۲:
- دسترسی به تسهیلات مالی
- معافیت‌های مالیاتی
- حمایت‌های دولتی برای نوآوری محلی
- فرصت‌های همکاری داخلی.
شرایط لازم برای تبدیل شرکت نوع ۲ به نوع ۱
برای تبدیل یک شرکت دانش بنیان نوع ۲ به نوع ۱، شرایط خاصی وجود دارد که باید رعایت شوند. مهم‌ترین شرایط عبارتند از:
۱. افزایش سطح فناوری: شرکت باید فناوری‌های پیشرفته‌تری را در محصولات خود به‌کار گیرد.
۲. پیشرفت در تحقیق و توسعه: شرکت باید مراحل تحقیق و توسعه خود را به سطح بالاتری برساند.
۳. توانمندی تجاری‌سازی محصولات: توانایی تبدیل محصولات تحقیقاتی به محصولات تجاری و قابل عرضه در بازار.
۴. دسترسی به منابع مالی بیشتر: شرکت باید منابع مالی بیشتری را جذب کند تا بتواند فناوری‌های پیشرفته را توسعه دهد.