کسب‌وکارهایی در جهان امروز دوام می‌آورند که بتوانند برای ایده‌هایشان منابع مالی هوشمند جذب کنند. دیگر خبری از مدل‌های سنتی محدود نیست؛ امروز روش‌هایی چون انواع تامین مالی جمعی به استارتاپ‌ها و پروژه‌های نوآورانه این امکان را می‌دهند که بدون انتظار برای سرمایه‌گذار سنتی، مستقیما از دل جامعه‌ی کاربران، حامی مالی پیدا کنند.
انواع تامین مالی جمعی، علاوه بر فراهم کردن منابع مالی، مسیری برای سنجش ایده در بازار واقعی، ایجاد ارتباط مستقیم با مشتریان بالقوه، افزایش اعتبار برند و حتی دریافت مشاوره برای راه‌اندازی استارتاپ است.
در این مقاله، مدل‌های مختلف تامین مالی جمعی را بررسی می‌کنیم. سپس نگاهی به کاربردهای آن در انواع سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها می‌اندازیم. همچنین توضیح می‌دهیم چطور این مسیر می‌تواند حتی زمینه‌ی دریافت تسهیلات شرکت دانش بنیان را هم هموار کند.
انواع روش‌های تامین مالی جمعی
به شیوه‌هایی که افراد یا کسب‌وکارها از طریق پلتفرم‌های دیجیتال، منابع مالی موردنیاز خود را مستقیما از عموم مردم جذب می‌کنند، انواع تامین مالی جمعی گفته می‌شود.
در مقابل روش‌های سنتی جذب سرمایه، مانند دریافت وام‌های بانکی یا سرمایه‌گذاری‌های بزرگ سازمانی، انواع تامین مالی جمعی به دلیل سهولت دسترسی، مقیاس‌پذیری بالا و انعطاف بیشتر بسیار محبوب شده‌اند.
چنین راهکارهایی در پروژه‌های مختلف، از مشاوره راه اندازی استارتاپ تا توسعه‌ی محصولات نوآورانه یا حتی پروژه‌های اجتماعی کاربرد دارند و در بسیاری موارد، مقدمه‌ای برای بهره‌گیری از تسهیلات شرکت دانش‌بنیان یا سایر حمایت‌های مالی رسمی به شمار می‌روند.
پلتفرم های تامین مالی جمعی
قلب تپنده ی انواع تأمین مالی جمعی، پلتفرم‌های دیجیتال هستند. این پلتفرم‌ها فضای آنلاینی را ایجاد می‌کنند که در آن صاحبان ایده و پروژه می‌توانند طرح‌های خود را معرفی کرده، از عموم مردم حمایت مالی دریافت کنند و حتی از خدمات مشاوره برای راه‌اندازی استارتاپ بهره‌مند شوند.
پلتفرم‌های تامین مالی جمعی با فراهم کردن دسترسی آسان برای همه‌ی کاربران، ایجاد شفافیت کامل در اطلاعات پروژه‌ها، امکان پیگیری میزان پیشرفت جمع‌آوری سرمایه و کاهش هزینه‌های ناشی از واسطه‌گری سنتی، به بستری کارآمد برای جذب سرمایه و اجرای پروژه‌های نوآورانه تبدیل شده‌اند.
برخی پلتفرم‌ها بسته به انواع تأمین مالی جمعی که ارائه می‌دهند (اهدا، پاداش، سهام یا وام) و با توجه به شرایط انواع سرمایه گذاری در استارتاپ ها، قواعد متفاوتی برای ثبت پروژه، نحوه‌ی جذب سرمایه یا شیوه‌ی بازگشت سرمایه دارند.
امروزه بسیاری از استارتاپ‌ها برای راه‌اندازی یا تکمیل فازهای تحقیق و توسعه‌ی خود، ابتدا از این پلتفرم‌ها استفاده می‌کنند تا بعدها راحت‌تر به تسهیلات شرکت دانش‌بنیان دست یابند.
انواع تامین مالی جمعی
نوع یک: مبتنی بر اهدا
در این مدل از انواع تامین مالی جمعی، افراد بدون انتظار بازگشت مالی، برای حمایت از یک پروژه یا ایده، مبالغی را اهدا می‌کنند.
این نوع تامین مالی معمولا در پروژه‌های اجتماعی، فرهنگی، خیریه‌ای یا هنری بسیار رایج است. هدف اصلی در این روش، حمایت از هدف یا ایده‌ای ارزشمند است نه کسب سود مالی.
برای کسب‌وکارهای نوپا یا سازمان‌های غیردولتی، تامین مالی مبتنی بر اهدا می‌تواند نخستین گام در ایجاد اعتبار، جلب اعتماد عمومی و آشنایی با انواع سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها باشد.
نوع دو: مبتنی بر پاداش
در مدل مبتنی بر پاداش، افراد در ازای حمایت مالی، نوعی امتیاز، هدیه یا محصول از سوی صاحب پروژه دریافت می‌کنند. این مدل، مسیری مناسب برای آشنایی اولیه با انواع سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها نیز به شمار می‌رود.
این روش از انواع تامین مالی جمعی به ویژه برای راه‌اندازی استارتاپ یا معرفی یک محصول جدید بسیار محبوب است.
برای مثال، استارتاپی که قصد تولید یک گجت هوشمند را دارد، ممکن است به حامیان اولیه‌ی خود نسخه‌ای سفارشی از محصول یا تخفیف‌های ویژه ارائه کند.
ترکیب این روش با استراتژی‌های بازاریابی می‌تواند علاوه بر جذب سرمایه، پیش‌فروش موفق محصولات را نیز تضمین کند.
نوع سه: مبتنی بر سهام
مدل مبتنی بر سهام یکی از پیشرفته‌ترین و حرفه‌ای‌ترین انواع تامین مالی جمعی است. در این شیوه، حامیان مالی در واقع سهام‌دار پروژه یا کسب‌وکار می‌شوند و در سود یا زیان آتی شریک خواهند بود.
این مدل برای راه‌اندازی استارتاپ‌هایی که نیاز به جذب سرمایه‌ی بزرگ‌تر دارند بسیار مناسب است و می‌تواند مقدمه‌ای برای ورود به مراحل بعدی جذب سرمایه، دریافت تسهیلات شرکت دانش‌بنیان و حتی ورود به بازار سرمایه باشد.
توجه به قوانین حقوقی، قراردادهای شفاف و دریافت مشاوره مالی تخصصی در این نوع تامین مالی اهمیت بالایی دارد.
نوع چهار: مبتنی بر قرض (وام)
در این مدل از انواع تامین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران مبلغی را به پروژه یا کسب‌وکار قرض می‌دهند و در آینده اصل مبلغ به همراه سود مشخصی به آنان بازگردانده می‌شود.
این نوع تامین مالی، نوعی وام غیررسمی محسوب می‌شود که به کمک پلتفرم‌های معتبر و با شرایط روشن اجرا می‌شود. استفاده از این روش در راه‌اندازی استارتاپ‌هایی که بازگشت سریع درآمد دارند، بسیار رایج است.
پلتفرم‌های تامین مالی جمعی در ایران از کدام نوع هستند؟
در ایران، پلتفرم‌های فعال در حوزه‌ی انواع تأمین مالی جمعی بیشتر بر مدل‌های مبتنی بر پاداش و سهام متمرکز شده‌اند.
بسیاری از پروژه‌های نوآورانه، از طریق تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش، منابع اولیه‌ی تولید را جذب می‌کنند و سپس با پیشرفت کار، وارد مراحل تأمین مالی مبتنی بر سهام می‌شوند.
علاوه بر این، برخی از پلتفرم‌های تخصصی در همکاری با فرابورس ایران و نهادهای مالی، امکان تأمین مالی جمعی مبتنی بر سهام و ارائه‌ی مشاوره برای راه‌اندازی استارتاپ را به صورت رسمی و تحت نظارت قانونی فراهم کرده‌اند.
این روند کمک کرده است بسیاری از استارتاپ‌ها و پروژه‌های فناورانه، علاوه بر جذب سرمایه، به مدار دریافت تسهیلات شرکت دانش‌بنیان و دسترسی به انواع سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها وارد شوند.
دیگر آشنایی با انواع تأمین مالی جمعی یک مزیت نیست؛ یک ضرورت است. هر کسب‌وکاری که به دنبال راه‌اندازی استارتاپ یا توسعه‌ی پروژه‌ای نوآورانه باشد، باید بداند چگونه می‌تواند با انتخاب درست بین مدل‌های اهدا، پاداش، سهام یا قرض، مسیر رشد خود را هموار کند.
همچنین آشنایی با انواع سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها و استفاده از مشاوره راه‌اندازی استارتاپ، نقش کلیدی در موفقیت این مسیر دارد.
بهره‌گیری از فرصت‌هایی چون تأمین مالی جمعی می‌تواند پیش‌زمینه‌ای عالی برای دریافت تسهیلات شرکت دانش‌بنیان یا جذب سرمایه‌گذاران حرفه‌ای باشد.
اکنون که انواع تأمین مالی جمعی در ایران و جهان به بلوغ بیشتری رسیده‌اند، کسب‌وکارهایی که هوشمندانه و آگاهانه به این حوزه ورود کنند، آینده‌ی درخشانی در انتظارشان خواهد بود.